بهترین وقت برای یک برنامۀ یک‌ساله از این ماه رمضان تا ماه رمضان بعدی است.
الان که هنوز آثار روزه و عبادت‌های ماه رمضان، در شما هست، شروع کنید به برنامه‌ریزی کردن برای یک‌سال آینده. اگر این کار را انجام دهید، ان‌شاء الله تا شب قدر سال آینده، به نتایج خوبی خواهید رسید.

یکی از غفلت‌های مهم روزگار ما دربارۀ امور معنوی این است که قدرِ بعد از ماه مبارک رمضانِ خودمان را نمی‌دانیم. در حالی که هرچه در ماه مبارک رمضان عبادت کنیم، تازه آغازی برای زندگی معنوی پس از ماه رمضان است. بهره‌ها و برکت‌های ماه رمضان، بعد از این ماه مبارک، خودشان را نشان می‌دهند.

پیامبر گرامی اسلام(ص) وقتی از یک مجلسی-که در آن با چند نفر صحبت‌کرده‌ بودند- بلند می‌شدند، استغفار می‌کردند.1 می‌گفتند: چرا استغفار می‌کنید، ما که حرفِ بدی نزده‌ایم؟ حضرت می‌‌فرمود: بالاخره یک غباری روی دل انسان می‌نشیند. 2
ما هم بعد از ماه رمضان، به خودمان بگوییم: حالا که حال‌مان خوب شده، دیگر نگذاریم حال‌مان خراب شود. مثلاً اگر-در سرِ کار یا هر جای دیگری- با رفقای خودمان نشستیم و گپ زدیم، وقتی خواستیم بلند شویم و برویم، استغفار کنیم و ذکر بگوییم. یا اینکه تعقیبات نمازمان را درست‌تر اجرا کنیم. وقتی نمازمان تأخیر افتاد، استغفار کنیم و جبران کنیم. و برای دفعات بعدی، مقدماتی بچینیم که دیگر نماز‌مان تأخیر نیفتد.

بهترین استفاده از فرصتِ بعد از ماه رمضان «عادت دادنِ خود» به خوبی‌هاست با «عادت دادن» می‌توان به مقام معنوی رسید

بهترین استفاده برای بعد از ماه رمضان این است که خودمان را عادت دهیم. انسان بعد از ماه رمضان «قدرتِ عادت کردن» پیدا می‌کند، چون عادت نیاز به تداوم دارد و این صفای بعد از ماه رمضان می‌تواند این قدرت را برای تداوم در عمل، به انسان بدهد. تداوم عمل، موجب عادت می‌شود. عادت-به خوبی‌ها- از سقوط انسان جلوگیری می‌کند و می‌تواند موجب رشد انسان شود. مثلاً اینکه کسی: «نماز برایش عادت شده باشد» این عادت خیلی هم خوب است. البته اگر «نماز اول وقت» برای کسی عادت شود، خیلی بهتر است.
در روایات خیلی به «عمل مداوم» تأکید شده و تصریح فرموده‌اند که تداوم عمل خیلی مهمتر از خودِ عمل است. 3عمل کم ولی مداوم، بهتر از عمل زیاد ولی غیرمداوم است4

عادت می‌تواند مربوط به اتفاق‌هایی باشد که در قلب انسان می‌افتد، یعنی اینکه دلِ انسان به یک چیزهایی عادت کند. پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «دل‌های خودتان را به مراقبت کردن عادت دهید و زیاد تفکر کنید و عبرت بگیرید؛5پیامبر(ص) در روایت دیگری می‌فرماید: «قلب خودتان را به رقّت(نازکی) عادت دهید و زیاد تفکر کنید و…؛ 6

 ولی-طبق روایات فوق- ما باید قلب خودمان را به مراقبت و رقّت عادت دهیم. مثلاً خودمان را عادت دهیم که اهل گریه درِ خانۀ خدا بشویم.

البته برای این عادت، برنامۀ یک‌ساله نیاز است. و بهترین وقت برای یک برنامۀ یک‌ساله از این ماه رمضان تا ماه رمضان بعدی است.7
الان که هنوز آثار روزه و عبادت‌های ماه رمضان، در شما هست، شروع کنید به برنامه‌ریزی کردن برای یک‌سال آینده. اگر این کار را انجام دهید، ان‌شاء الله تا شب قدر سال آینده، به نتایج خوبی خواهید رسید.
بعد از ماه رمضان باید از ثمرات ماه رمضان استفاده کرد. در ماه رمضان خیلی چیزها به ما می‌دهند ولی ما بهره‌برداری نمی‌کنیم. روز قیامت خواهیم دید که ما تشنه‌کامان جرعه‌های معنویت از کنار دریا دریا آب زلال شیرین عبور کرده‌ایم ولی خودمان نخواسته‌ایم و برنداشته‌ایم!. این‌طوری نیست که به ما کم عنایت کنند و لازم باشد که ضجه بزنیم تا به ما زیاد عنایت کنند، بلکه لازم است ضجه بزنیم تا از این عنایت‌هایی که به ما می‌شود، بهره‌برداری کنیم و اینها را برای خودمان حفظ کنیم؛ مکانیزم حفظ کردن هم عادت کردن است. واقعاً راه دیگری نیست.

^{1-(امام صادق(ع): أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ لَا یَقُومُ مِنْ مَجْلِسٍ وَ إِنْ خَفَّ حَتَّى یَسْتَغْفِرَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَمْساً وَ عِشْرِینَ مَرَّةً؛ کافی/2/504)}

^{2-(إِنَّ لِلْقُلُوبِ صَدَأً کَصَدَإِ النُّحَاسِ، فَاجْلُوهَا بِالِاسْتِغْفَار/ وسائل الشیعه/7/176) (إِنَّهُ لَیُغَانُ عَلَی قَلْبِی حَتَّی أَسْتَغْفِرُ فِی الْیَوْمِ مِائَةَ مَرَّةٍ؛ مستدرک الوسائل/5/320)}

^{3-(امام محمد باقر(ع): أَحَبُّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا دَاوَمَ عَلَیْهِ الْعَبْدُ وَ إِنْ قَلَّ؛ کافی/2/83) (إِنِّی أُحِبُّ أَنْ أَدُومَ عَلَى الْعَمَلِ إِذَا عَوَّدَتْنِی‏ نَفْسِی؛ مستدرک‌الوسایل/1/129)}

^{4-(قَلِیلٌ‏ یدُوم عَلَیْک‏ خَیْرٌ مِنْ‏ کَثِیرٍ مَمْلُول؛غررالحکم/ص498)}

^{5- عَوِّدُوا قُلوبَکُمُ التَّرَقُّبَ و أکثِرُوا التَّفَکُّرَ و الاعتِبارَ»(کنزالعمال/5709)}

^{6-عَوِّدُوا قُلُوبَکُمُ الرِّقَّةَ وَ أَکْثِرُوا مِنَ التَّفَکُّرِ وَ الْبُکَاءِ مِنْ خَشْیَةِ اللَّه‏»(اعلام‌الدین/146)}

^{7- (امام صادق(ع): مَنْ‏ عَمِلَ‏ عَمَلًا مِنْ‏ أَعْمَالِ‏ الْخَیْرِ فَلْیَدُمْ‏ عَلَیْهِ‏ سَنَةً وَ لَا یَقْطَعْهُ‏ دُونَهَا؛دعائم الاسلام/1/214) (إِیَّاکَ أَنْ تَفْرِضَ عَلَى نَفْسِکَ فَرِیضَةً فَتُفَارِقَهَا اثْنَیْ عَشَرَ هِلَالا؛کافی/2/83) (إِذَا کَانَ الرَّجُلُ عَلَى عَمَلٍ فَلْیَدُمْ عَلَیْهِ سَنَةً ثُمَّ یَتَحَوَّلُ عَنْهُ إِنْ شَاءَ إِلَى غَیْرِهِ وَ ذَلِکَ أَنَّ لَیْلَةَ الْقَدْرِ یَکُونُ فِیهَا فِی عَامِهِ ذَلِکَ مَا شَاءَ اللَّهُ أَنْ یَکُون؛ کافی/2/82‏)}

منبع:حجت الاسلام پناهیان،هیئت شهدای گمنام،94/05/8